Tugas Akhir Semester Morfologi
Lanjut Bahasa Jawa
Analisis Cerkak
Dosen
Pengampu :
Ermi
Dyah Kurnia, S.S., M.Hum.
oleh
:
Dwi
Noviyanti
2601413014
JURUSAN BAHASA DAN SASTRA JAWA
FAKULTAS BAHASA DAN SENI
UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG
Kembang Api Gawe Jengkel
Kembang Api Gawe Jengkel
Swara
manuk padha saut-sautan
nang nduwure langit
kang saya padang kana srengenge sing nembe tangi saka turune. Mibar miber katon
endah disawang nang
saben wong sing liwat. Wit-witan padha ngulet kena angin kang sumilir nang esuk iku.
Wong-wong padha mlaku-mlaku kanggo olahraga sikil lan menikmati dina prei cuti
bersama. Aku karo telu kancaku melu mlaku-mlaku uga neng esuk kuwi. “mengko
dolan yuh cah papat, padha gelem ra ?” Budi takon marang bocahan. Kabeh sibuk
dewek karo HPne, “aku emoh lah, lagi langka duwit” Lina semaur. “emang dolan
kudu nganggo duwit ya ?” Iqro nututi ngomong. Aku meneng wae ora melu nanggapi omongane Budi
mau.
Ora
krasa wong papat mau wis mlaku adoh saka umahe, banjur padha ngaso nang pinggir
dalan karo ngelanjutake
omong-omongan sing mau. Kabeh padha njagong slonjor ngeler beyekan,
merga kesel tes mlaku adoh. Srengenge katon laju menduwur, para tani padha
mangkat sawah. Simpang siur wong liwat ora ditanggapi nang wong papat mau. Kabeh asik crita
disambi dolanan HPne. “iki deleng cah aku olih SMS saka kancaku, wacanen iki
loh, haha” Lina nidoke HPne karo ngguyu ngakak. Aku maca SMS kuwi kanthi banter “jalan apa sing gawe wong galo?”jawabane
“jalan-in saja dulu”. Kabeh pada ngguyu maca SMS nang HPne Lina mau.
Sawise
ngaso suwe wong papat mau padha bali umahe dhewe-dhewe langsung padha adus
siap-siap arep dolan maring Pante Menganti sing ana nang Kebumen. Jam dinding nunjukake wis jam tengah
sepuluh. Bocah papat mau padha kumpul nang umahe Budi, umahe Budi biasa kanggo
ngumpul-ngumpul bocah papat mau. Soale bocah papat mau wis batiran awit cilik nganti gedhe, selalune
angger lunga dolan bareng terus. Wis kaya keluarga kaya kakang adhi padha
akure. Aku, Lina, Iqro bengok-bengok nang ngrep umahe Budi supaya Budi ndang
metu dadi gutul pante ora kawanen.
Perjalanan maring Pante Menganti kira-kira mbutuhake wektu rong jam setengah, merga adoh dadi padha mangkat
gasik. “ayuh capcus mangkat, aku mbonceng ya.” Aku ngajak ndang mangkat. Banjur
padha mangkat, aku mbonceng
Iqro lan Lina mbonceng Budi. Nang dalan padha omong-omongan wae supayane sing nyetir ora keselen lan
ora ngantuk merga perjalanan adoh.
Jam
12 gutul nang Pante Menganti, motor diparkirake nang parkiran lan cah papat langsung maring pante. Seneng rasane wis
gutul pante ya walo kesel nang perjalanan. “ayuh dolanan banyu aja padha ngelu kesel wae, nek
dolanan kan kesele ilang, ayuh poto bareng.” Aku narik tangane Budi karo Iqro
sing keselen tes nyetir motor. Banjur kabeh padha bengok-bengok ngetokake
unek-unek sing ngganjel
nang atine. “aku bebas, aku seneng, aku teyeng liburan !” swarane Budi mbengok-bengok banter
kaya toa nang masjid. Bocah papat padha ngguyu bebas banget nang pinggiran pante kuwi.
Lina nangis seneng mergane bar putus karo pacare lan esih ana batir kang peduli
marang dheweke. “aja ana nesu-nesunan antara dhewek cah papat pokoke, dewe
senasib seperjuangan, seneng susah kudu dirasakna bareng-bareng.” Aku ngajak rangkulan kabehan.
Ora
krasa wis 4 jam dolanan nang pante, banjur padha golet panganan karo sisan bali. Saka Kebumen jam
4 mampir mangan, gutul umah bar maghrib. Awak kesel tembe bali aku langsung dikongkon njujugna mama karo adhiku
marang Alun-alun Purbalingga, jare arep taun baruan. Aku nembe sadar nek siki tanggal 31 Desember 2014,
berti malem taun baru. Bener wae tanggane sing padha duwe anak cilik padha
geger njaluk marang Alun-alun tuku trompet karo ndeleng kembang api. Aku banjur SMS kanca-kancaku sing mau
lunga dolan bareng maring pante. “iki malem taun baru ya, nonton kembang api
bareng yuh ?” SMS ku marang Lina, Budi, Iqro. Wong telu padha njawab “aku arep
lunga dewek karo pacarku, ngapurane wae ya nov.” “aku wis janjian karo kanca
kerjaku arep bakar-bakaran
ayam nang umahe.” “aku lunga karo mamake karo adhine taun baruane, ngapurane ya.”
Aku kecewa marang kanca-kancaku, aku banjur golet kanca sing bisa dijak taun
baruan. Bareng wis olih dinteni ora teka-teka gole njemput aku.
Saiki
wis jam 10 wengi aku urung uga dijemput, kanca kenalanku kuwi banjur tak telpon
mastikake sida lan orane taun
baruan karo aku. Bareng ditelpon malah wonge lagi lunga karo
kanca-kancane. Atiku mangkel, wis dandan gari mangkat taun baruan malah kur
dilombo nang wong. Akhire aku wis pasrah,wis ora ngarep-ngarep nonton kembang api nang malem taun
baru kuwi. Aku langsung mlebu umah lan mapan turu nang kamar. Wis lagi arep
merem ana sing SMS ngajaki tonton kembang api, jebul sing SMS Iqro. Aku sing
lagi emosi merga dilomboni,
langsung wae SMSe Iqro tak jawab “emoh”.
Iqro bingung marang aku, mau ngajak nonton giliran aku ngajak jawabe emoh. Iqro
tetep maksa aku kon nonton kembang api bareng karo deweke. Aku ditelponi wae,
akhire kepeksa aku semaur gelem karo ati esih mangkel.
Ora
suwe Iqro wis nang ngrep umahku, tapi aku esih nang njero lan urung ganti
klambi. Soale aku wedi menawa dilomboni maneh. Aku metu nemoni Iqro karo rai
sing esih emosi. “aja jengkel wae, wis ayuh dandan lunga nonton kembang api
mumpung esih jam 11.” “iya” aku semaur karo mrengut ninggalna Iqro mlebu umah kanggo ganti
klambi. “senyum disit ngko ayu.” Iqro ngledek aku. Aku banjur lunga marang
alun-alun. Dalane macet merga wonge padha metu kabeh ngerayakaken malem pergantian taun karo
motoran muter-muter. Gutul alun-alun pas jam 00.00, kembang apine padha ditabuh
saut-sautan swarane.
Analisis Cerkak yang Termasuk Dalam
Morfem Nonmurni :
Kelas Kata
|
Makna
|
Bentuk
|
Contoh
|
Nomina de verba
|
Saling
|
DL-an
|
Saut-sautan
|
Adjektiva de adverbial
|
keterangan
|
N-L-e
|
Nduwure
|
Nomina de verba
|
Sifat
|
Di-L
|
Disawang
|
Nomina de adjektiva
|
Merasa
|
Um-L
|
Sumilir
|
Adjektiva de verba
|
Menyebabkan
|
N-L-i
|
Nanggapi
|
Nomina de verba
|
N-L-ake
|
Ngelanjutake
|
|
Verba de verba
|
Di-L-i
|
Ditanggapi
|
|
Verba de adjektiva
|
Membuat
|
N-L
|
Ngguyu
|
Verba de adverbial
|
Keterangan
|
N-Lake
|
Nunjukake
|
Nomina de verba
|
Pelaku
|
L-an
|
Batiran
|
Verba de adjektiva
|
Sangat
|
N-L
|
Nganti
|
Adjektifa de verba
|
Terlalu
|
Ka-L-en
|
Kawanen
|
Verba de adverbial
|
N-L-ake
|
Mbutuhake
|
|
Nomina de numeralia
|
Satuan
|
Sa-L
|
Setengah
|
Adjektiva de
adverbial
|
Keterangan
|
N-L
|
Mbonceng
|
Verba de adjektiva
|
Menunjukan
|
DL-an
|
Omong-omongan
|
Verba de nomina
|
Melakukan
|
N-L
|
Nyetir
|
Verba de nomina
|
Tempat
|
Di-L-ake
|
Diparkirake
|
Verba de nomina
|
Tempat
|
L-an
|
Parkiran
|
Verba de nomina
|
Tempat
|
L-an
|
Dolanan
|
Adjektiva de verba
|
Sebab
|
N-L
|
Ngganjel
|
Adjektiva de nomina
|
Seperti
|
N-DL
|
Mbengok-bengok
|
Adjektiva de
adverbial
|
Keterangan
|
L-an
|
Pinggiran
|
Verba de adjektiva
|
Sebab
|
Di-L
|
Dirayakna
|
Nomina de adjektiva
|
Ajakan
|
L-an
|
Rangkulan
|
Verba de adjektiva
|
Menunjukan
|
L-an
|
Panganan
|
Verba de nomina
|
Melakukan
|
Di-L
|
Dikongkon
|
Verba de nomina
|
Melakukan
|
N-L-na
|
Njujugna
|
Nomina de verba
|
Milik
|
DL-ku
|
Kanca-kancaku
|
Nomina de adjektiva
|
Pelaku
|
N-L
|
Ndeleng
|
Nomina de verba
|
Hasil
|
DL-an
|
Bakar-bakaran
|
Verba de adjektiva
|
Menunjukan
|
N-L
|
Njemput
|
Verba de adjektiva
|
Menunjukan
|
L-an
|
Baruan
|
Nomina de verba
|
Milik
|
N-DL
|
Ngarep-arep
|
Verba de adjektiva
|
Sebab
|
Di-L-i
|
Dilomboni
|
Verba de adjektiva
|
N-L-na
|
Ninggalna
|
|
Verba de adjektiva
|
Sebab
|
N-L-ake
|
Ngerayakake
|
Tidak ada komentar:
Posting Komentar